آجر نسوز به طور کلی به 5 دسته تقسیم میشود:

• آجرهای آلومینوسیلیکاتی (شاموتی)
• آجر سیلیسی
• آجر نسوز ویژه
• آجر آلومینیومی
• آجر نسوز قلیایی

آجرهای دیرگداز آلومینوسیلیکاتی (شاموتی) 

این آجرها پر مصرف ترین نوع آجر نسوز ( آجر نسوز صنعتی) هستند که ماده اصلی تشکیل دهنده آن‌ها خاک‌های نسوز آلومینوسیلیکاتی کلسینه شده (شاموت) می‌ باشد.

فروش آجر نسوز آلومینوسیلیکاتی (شاموتی) به پنج گروه استاندارد آجرهای فایر کلی عبارتند از سوپر دیوتی، های دیوتی، شبه سیلیسی، مدیوم دیوتی، لو دیوتی. آجرهای رس دیرگدازهای دیوتی و سوپر دیوتی معمولا از ترکیبی از رس ها ساخته می شوند. رس های فلینتی و کائولن‌های درجه یک در دیرگدازی بالا نقش دارند.

رس های پلاستیک شکل داده را تسهیل کرده و در استحکام پیوندها سهیم اند. فروش آجر نسوز این نوع آجر به نسبت استفاده از این رس ها در یک ترکیب و کیفیت آنها بستگی دارد.

خواص آجرهای آلومینوسیلیکاتی

خواص برجسته این آجرها که در فروش آجر نسوز آلومینوسیلیکاتی نقش مهمی دارد خاصیت دیرگدازی، استحکام و ثبات ابعادی در دماهای بالا است. این آجرها زمانی که در معرض تغییرات سریع دمایی قرار می گیرند مقاومت به ترک و پوسته ای شدن خوبی دارند.

دمای پخت بالای این آجرها استحکام دما بالای آجر را افزایش داده، ابعاد و ترکیبات معدنی آن را تثبیت می کند و مقاومت آنها را در برابر سیلان مذاب افزایش می دهد و آنها را نسبت به تجزیه شدن بی اثر می کند.

این آجرها در انواع کوره های صنعتی استفاده گسترده دارند و از نظر رفتار شیمیایی در مرز بین دیرگدازهای اسیدی و خنثی قرار می گیرند.

مزایا و معایب آجرهای شاموتی 

• هدایت حرارتی و انبساط حرارتی کم
• ارزانی و فراوانی مواد اولیه و سادگی روش تولید
• کاربرد وسیع در مصارف عمومی صنعتی
• ضعف در برابر سر باره ها و محیط های قلیایی، خصوصا در مواردی که درصد Al2O3 آجر کم است.
• مقاومت سایشی و شوک پذیری مناسب

آجر سیلیسی 

آجر هایی که از خاک سیلیسی تشکیل شده باشند، آجر های سیلیسی گفته می شود. البته خاک های سیلیسی را در اصطلاح کورتزیت هم می گویند که مواد  تشکیل دهنده آنها شامل اکسید سیلیسیوم به مقدار خیلی زیاد و مابقی آنها اکسید کلسیم، اکسید تیتانیوم و اکسید آهن که برای تهیه این ترکیب از کوارتز خالص استفاده می کنند.

آجر سیلیسی در دمای ۱۴۲۰ تا ۱۴۸۰ درجه سانتی‌گراد با یک منحنی پخت کنترل‌شده پخته می‌شود. این آجرها در طول پخت خود دارای ۴ تا ۵ درصد انبساطی خطی خواهند بود که از تغییر فاز مواد اولیه در طول پخت ایجاد می‌شود.

دیرگدازهای سیلیسی به دلیل خاصیت دیرگدازی بالا خود با محیط های کاری با دمای بالا تطابق خوبی دارند و تا دماهایی تقریبا نزدیک به نقطه ذوب خود دارای استحکام مکانیکی و صلبیت بالا هستند. همچنین قابلیت مقاومت در برابر گرد و غبار، دوده ها و سرباره های اسیدی دارند.

مواد اولیه مورد استفاده در تولید و فروش آجر نسوز سیلیسی اصولا از کوارتز ریز بلور است و خصوصیات مورد نظر برای تبدیل بلور سیلیس اصلاح شده دما بالا را دارا باشد تشکیل می شوند. بعد از آنکه آجر سیلیسی شکل گرفت باید در دمایی به حد کافی بالا برای تبدیل کوارتز به سیلیس پایدار دما بالا پخت شود.

از این نوع آجر های نسوز برای پوشش درونی کوره های فولاد سازی استفاده می شود. حتی آجر های نسوز سیلیسی در تولید شیشه، سرامیک و همچنین کوره های کک سازی هم کاربرد دارند، دلیل آن هم این است که این نوع آجرها رسانایی گرمایی بالایی در کنار نفوذ ناپذیری مقابل گاز ها دارند.

خواص آجر سیلیسی

از خواص مهم آجرهای سیلیسی می توان به موارد زیر اشاره کرد :

*دمای ذوب نسبتا بالا

*توانایی تحمل فشار

*مقاومت بالا نسبت به سرباره های اسیدی

*ثبات ابعادی در دماهای بالا

*عدم پوسته شدن

از طرفی، با گسترش و توسعه آجرهای قلیایی، از کاربرد این محصولات کاسته شد. آجرهای دیرگداز سیلیسی در حال حاضر بیشتر در کوره ها ی کک سازی و کوره های مختلف صنعت شیشه کاربرد دارد.

مزایا و معایب آجرهای سیلیسی

1-مقاومت بالا در برابر  محیط ها و سرباره های اسیدی

2-دیرگدازی تحت بار بالا

3-ارزانی و فراوانی موارد اولیه

4-وزن حجمی کم و هدایت حرارتی بالا و مقایسه با سایر دیرگدازها

5-مقاومت شوک حرارتی بالا در دماهای بالای 760 و انقباض بسیار ناچیز در این دماها

6-مقاومت شوک حرارتی پایین در هنگامی که تغییرات دمایی کمتر از 700 درجه در کوره رخ دهد

7-ضعف در محیط های قلیایی و در تماس(مجاورت) با سرباره های بازی

آجر نسوز ویژه

این آجر ها نوعی از آجر های نسوز هستند که تهیه شده از فلزات واسطه می باشند و کاربرد های خاصی در صنعت دارند

انواع آجرهای نسوز ویژه عبارتند از :

آجر نسوز اکسید کروم – کوروندوم

مواد تشکیل دهنده این نوع آجر 90 تا 95 درصد اکسید آلومینیوم و 5 تا 10 درصد اکسید کروم است. این نوع آجر نسوز در برابر مواد قلیایی مقاوم هستند. کاربرد اصلی آن در بخش درونی کوره بلند ذوب آهن است!

آجر نسوز زیرکونیوم

این آجر نسوز ویژه از ترکیب سولفات زیرکونیوم طبیعی، مقدار کمی آلومین و کوارتز استفاده می‌شود. از آجر نسوز زیرکونیوم در ساخت کوره‌هایی که به حرارت بسیار بالایی نیاز دارند، استفاده می‌شود. فلز زیرکونیوم یا Zr₂O مقاومت بسیار بالایی در برابر گرما دارد و به همین دلیل در کوره‌های ذوب آلومینیوم، کوره مخزن شیشه مذاب، راکتورهای اتمی، ساخت بوته‌های ذوب فلزات و به صورت کلی در صنایع ذوب فولاد و فلز از آن استفاده می‌شود.

آجر نسوز اکسید کروم

از این آجر نسوز ویژه در صنعت شیشه‌سازی بسیار استفاده می‌شود. در ساخت این نوع از آجر نسوز از۹۰ تا ۹۵ درصد اکسید کروم یا Cr₂O₃ استفاده می‌شود و این آجر مقاومت گرمایی زیادی دارد به همین دلیل بیشتر کاربرد آن کوره ذوب آهن آلومینیوم و کوره شیشه مذاب است. در ساخت کوره‌های تولید خمیر شیشه از این نوع استفاده می‌شود.

 آجر آلومینیومی

آجر نسوز آلومینیومی دارای مقدار زیادی اکسید آلومینیوم یا آلومین یا Al₂O₃ است در دمای حدود ۱۷۵۰ درجه سانتی‌گراد پخته می‌شود. در این آجر بیش از ۷۰ درصد آلومین وجود دارد و همین امر موجب بالا رفتن مقاومت آن در برابر گرما و مواد قلیایی شده است.

با افزایش درصد آلومینا، خواص حرارتی و مکانیکی آجر بهبود یافته و انتخاب نوع آن برای کوره های مختلف بر اساس این ویژگی صورت می پذیرد.

ماده اولیه تشکیل دهنده این آجرها شامل محدوده وسیعی از کانیهای طبیعی یا مصنوعی از جمله بوکسیت، مولیت، کوراندوم، آندالوزیت، سیلیمانیت و کیانیت است.

آجر آلومینی به گروه آلومینا – سیلیکا تعلق دارد که شامل درصد بالایی از آلومینا است. این دیرگدازهای چند منظوره، با میزان آلومینای تا حد بالای 90 درصد هم موجود هستند و برای کاربردهایی که به دما بسیار بالا می رسند کاربرد دارد.

فروش آجر نسوز آلومینی اغلب به خاطر مقاومت در برابر دماهای بالا، پوسته شدن، ضربه، سایش یا بار می باشد. تقاضای وسیع آجرهای آلومینی بالا، به تحمل دمایی بالا و دیرگدازی بالای آنها و مقاومت خوردگی خوب آنها در مقابل اسید و سرباره های خنثی در دمای بالا، باز می گردد.

فروش آجر نسوز آلومینی بسته به درصد آلومینای بکار رفته در آنها متفاوت است. این آجرها در گروه های 50 الی 90 درصد آلومینا دسته بندی می شوند.

دیرگدازهای 50 درصد آلومینا با خلوص بالا، تخلخل کم و مقاومت استثنایی در مقابل هجوم قلیا و خزش در هنگام اعمال بار دارند که در دودکش های پخت، قوس های الحاقی تانک شیشه، موره های دمشی و کوره های کربن سیاه (دوده صنعتی) استفاده می شوند.

پوشش داخلی کوره های ذوب فلزات و آهن و شیشه سازیهای بزرگ کاربرد دارد از این آجر در ساخت دیواره درونی کوره‌های سیمان و شیشه هم استفاده می‌شود.

خواص آجر آلومینایی

با بالا رفتن درصد آلومینا میزان دیرگدازی این آجرها بالا رفته و قیمت فروش آجر نسوز آلومینی نیز بالا می رود. بدیهی است آگاهی از محل مورد استفاده از این آجرها می تواند در کاهش هزینه های شما تاثیر بسزایی داشته باشد.

آجر نسوز آلومینی به دلیل گستردگی انواع و خواص، از کاربرد وسیعی در کوره های مختلف صنعتی برخوردارند.

 مزایا و معایب آجر آلومینیومی

1-دیرگدازی و دیرگدازی تحت بار بالا

2-مقاومت در برابر خوردگی انواع سرباره ها (اعم از اسیدی و قلیایی)

3-هدایت حرارتی بالا

4-مقاومت مکانیکی و سایشی بالا

5-مقاومت در برابر شوک حرارتی خوب

6-ضعف در محیط های احیایی حاوی منواکسیدکربن

آجر نسوز قلیایی 

آجر های قلیایی از اکسید منیزیم و سیلیسیم دی اکسید تشکیل شده اند و در صورتی که بخواهند مقاومت گرمایی این نوع آجر ها را افزایش دهند، مقداری اکسید کروم و اکسید آهن را به این مخلوط اضافه می کنند. کاربرد این نوع آجرها در پوشش درونی کوره های باز فولاد سازی، کوره های دوار سیمان سازی، قسمت بالایی کوره های ذوب شیشه و همچنین تهیه صنایع فلزات غیر آهنی می باشد.

واژه دیرگداز قلیایی به مواد دیرگداز اشاره دارد که اساسا از اکسیدهای غیر اسیدی تشکیل شده باشند. دیرگداز قلیایی در دماهای بالا مقاومت خوبی در برابر خوردگی شیمیایی سرباره، اکسیدهای مایع یا جامد، گرد و خاک و دود از خود نشان می دهد. بنابراین در مواردی که یک یا چند مورد از این شرایط وجود دارد، از این موارد دیرگداز استفاده می گردد.

فروش آجر نسوز ساخته شده از منیزیت ددبرن شاخه مهمی از دیرگدازهای قلیایی است. آجرهای منیزیتی با مقاومت خوب نسبت به سرباره های قلیایی و آسیب پذیری کم نسبت به اکسید آهن و مواد قلیایی شناخته می شوند. این فرآورده ها اکثرا در مکان هایی نظیر کوره شیشه، آجر کف کوره قوس الکتریکی و گاهی اوقات به عنوان پشت لایه کاربرد دارند.

طبقه بندی این آجرها بر اساس درصدMgO (پریکلاس)، درصد Fe₂O₃ و نسبت CaO/SiO₂ آنها صورت می پذیرد. تولید این آجر در مقایسه با آجرهای شاموتی و آلومینی دشوارتر و حساس تر بوده است.

 مزایا و معایب آجر قلیایی

1-دیرگدازی و دیرگدازی تحت بار بالا

2- مقاومت بالا در برابر سرباره های قلیایی

3-ضعف در برابر شوک های حرارتی

4-انبساط حرارتی و هدایت حرارتی بالا

5-مقاومت کم در برابر  بخارآب (تمایل به هیدراته شدن زیاد)

6-ضعف در برابر محیط ها و سرباره های اسیدی